عقد نكاح چگونه منحل می شود؟
به موجب ماده 1120 قانون مدنی ایران عقد دایم به فسخ یا به طلاق و عقد منقطع به پایان مدت یا بذل مدت از سوی شوهر منحل می شود، و زن و مرد از یكدیگر جدا می شوند
2
آیا تفاوتی بین فسخ ازدواج و طلاق وجود دارد؟
در قانون مدنی ایران تفاوت هایی میان فسخ ازدواج و طلاق وجود دارد
در فسخ ازدواج شرایطی پیش می آید كه به موجب آن می توان عقد را باطل كرد، یعنی زن یا مرد در شرایط معینی می توانند بدون رعایت مقررات و تشریفات خاص طلاق، عقد را فسخ كنند یا بر هم زنند، اگرچه برای اثبات آن شرایط می بایست به دادگاه مراجعه كنند، اما طلاق مستلزم رعایت مقررات ویژه ای است كه انحلال عقد را دشوارتر از فسخ آن می سازد.
3
در چه مواردی زن می تواند فسخ عقد ازدواج را بخواهد؟
خصاء: به معنی اخته كردن یا خایه كشیدن
عنن: یعنی ناتوانی جنسی. اگر ناتوانی جنسی پس از عقد نیز انجام شود باز هم زن می تواند فسخ نكاح را بخواهد
مقطوع بودن آلت تناسلی به اندازه ای كه مرد نتواند عمل زناشویی را انجام دهد
جنون مرد كه این مورد نیز حتی اگر پس از عقد بروز كند از موجبات فسخ خواهد بود
4
در چه مواردی حق فسخ برای مرد ایجاد می شود؟
قرن: وجود زایده ای استخوانی در آلت تناسلی زن كه مانع انجام لقاح است
جذام: بیماری جسمی
برص: پیسی
افضاء: یكی شدن مجرای حیض و بول بر اثر نزدیـــكی اسـت یا آن كه مجرای حیض و غایط یكی شود
زمین گیری
نابینایی از دو چشم
5
آیا شرایطی برای فسخ نكاح وجود دارد؟
هرگاه زن یا مرد پیش از عقد به معایب مورد اشاره آگاهی داشته باشد و با علم به آن مبادرت به عقد نكاح كند، حق فسخ او ساقط می شود
اگر زن بعد از عقد به یكی از معایبی دچار شود كه در لحظة وقوع عقد به مرد حق فسخ می داد، حق فسخ برای مرد نخواهد بود
هرگاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یكی از امراض مقاربتی شود، زن می تواند از نزدیكی با او خودداری ورزد ولی حق فسخ نخواهد داشت. در این مدت مرد نمی تواند از پرداخت نفقه خودداری ورزد و مكلف به پرداخت آن است
هرگاه زن یا مرد موقع انعقاد عقد نكاح شرط كرده باشد كه طرف مقابل باید ویژگی یا صفت خاصی داشته باشد و پس از عقد، آشكار شود كه چنین ویژگی یا صفتی در او نیست حق فسخ خواهد داشت
6
آیا محدودیت زمانی برای استفاده از حق فسخ عقد ازدواج وجود دارد؟
حق فسخ در تمام موارد فوری است، یعنی به محض اطلاع از وضعیتی كه از موجبات فسخ است باید بلافاصله بدان مبادرت ورزد در غیر این صورت حق فسخ از او ساقط خواهد شد. تشخیص مدت امكان استفاده از اختیار فسخ با توجه به عرف و عادت با دادگاه است
7
در حقوق ایران چند نوع طلاق وجود دارد؟
می توان انواع طلاق را از نظر حقوقی از دو جهت مورد بررسی قرار داد
الف- انواع طلاق از نظر تشریفات: طلاق به خواست زن
طلاق به خواست مرد
طلاق توافقی
ب- انواع طلاق از نظر ماهیت: طلاق رجعی
طلاق باین
8
انواع طلاق از نظر تشریفات كدامند؟
در حال حاضر در سیستم حقوقی ایران از نظر تشریفات سه نوع طلاق وجود دارد: طلاق توافقی؛ طلاق به درخواست مرد، طلاق به درخواست زن، ولی پیش از آن باید یادآور شویم كه در هر یك از این موارد مراجعه به دادگاه و اخذ گواهی ((عدم امكان سازش)) الزامی است. در هر سه مورد دادگاه پس از بررسی موضوع، مساله را به داوری ارجاع می دهد و پس از كسب نظر داوران (داور زن و داور مرد) مبادرت به صدور حكم ((عدم امكان سازش)) می نماید كه با ارایة آن به دفتر رسمی طلاق، سردفتر مربوط طلاق را انجام می دهد
9
آیا اعتبار گواهی عدم امكان سازش نامحدود است؟
اعتبار گواهی عدم امكان سازش سه ماه است؛ یعنی اگر ظرف 3 ماه برای اجرای صیغة طلاق به دفاتر رسمی طلاق مراجعه نشود، حكم عدم امكان سازش بی اعتبار خواهد بود
10
اگر مرد با این كه گواهی عدم سازش در دست زن است از مراجعه به دفتر طلاق خودداری كرد ، زن چه می تواند انجام دهد ؟
چون غالب مردها از مراجعه به دفاتر طلاق خودداری می كنند در حال حاضر اگر مردی به رغم صدور حكم عدم امكان سازش به دفتر رسمی طلاق مراجعه نكند ، زن حق دارد به دفتر طلاق مراجعه كند . دفتر خانه موظف است احضاریه ای برای حضور در دفتر طلاق برای مرد ارسال دارد و در صورتی كه مرد باز هم از حضور در دفتر خانه امتناع ورزید زن به دادگاه مراجعه می نماید و دادگاه طی حكمی به او وكالت در توكیل می دهد تا با مراجعه به دفتر طلاق و ارایة حكم عدم امكان سازش و اجازه توكیل ، خود را طلاق دهد
اگر زن از مراجعه به دفتر طلاق خودداری كرد مرد چه می تواند انجام دهد ؟
اگر زن از مراجعه به دفتر طلاق خودداری كند ، از آنجا كه هنوز هم اصولا حق طلاق با مرد است، مرد شخصا به دفتر طلاق مراجعه می كند و صیغة طلاق را جاری می كند و دفتر طلاق مراتب را به زن ابلاغ خواهد كرد
12
طلاق توافقی چیست ؟
در این نوع طلاق فرض بر این است كه زن و شوهر با جدایی موافق اند ، در این صورت دادخواست طلاق توافقی را به دادگاه تسلیم می كنند . دادگاه معمولا" از میان افراد نزدیك خانواده های زن و شوهر دو داور بر می گزیند و اگر آنها نتوانند میان زن و شوهر سازش برقرار نمایند بایستی توافق آنها را در مورد مسایل مالی ، حضانت و ملاقات اطفال مشترك جلب و به دادگاه ارایه كنند تا دادگاه گواهی عدم امكان سازش را صادر كند . در صورتی كه در مورد مسایل یاد شده توافق نشود ، دادگاه از صدور حكم عدم امكان به عنوان طلاق توافقی خودداری می كند و كسی كه خواهان طلاق است باید به روش دیگر اقدام كند
13
در چه مواردی زن می تواند درخواست طلاق كند ؟
در موارد زیر زن میتواند در خواست طلاق كند
در صورت استنكاف شوهر از پرداخت نفقه و عدم امكان اجبار او به پرداخت و نیز در صورت ناتوانی شوهر از دادن نفقه
در صورتی كه دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد . عسر و حرج به معنای دشواری ، سختی و تنگناست ، یعنی ادامة زندگی مشترك برای زن مشقت بار است . باید افزود كه اثبات عسر و حرج به دلیل نبودن رویة واحد در دادگاه ها كار چندان ساده ای نیست
در صورتی كه شوهر 4 سال تمام مفقود الاثر شود و حكم موت فرضی ( كه تشریفات خاص خود را دارد ) در مورد او صادر شده باشد. در این مورد در صورتی كه مرد پس از صدور حكم طلاق و پیش از تمام شدن ایام عده ، پیدایش شود می تواند رجوع كند و بدین ترتیب حكم طلاق فاقد اعتبار خواهد بود
خواست صدور حكم با استفاده از ماده 1119 قانون مدنی ؛ به موجب مادة یاد شده (( طرفین عقد می توانند هر شرطی را كه مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد ، در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر [ عقدی كه با ارادة یك طرف قابل انحلال نیست ] بنمایند
مثل اینكه شرط شود هر گاه شوهر زن دیگر بگیرد یا در مدت معینی غایب شود یا ترك انفاق نماید یا بر علیه حیات زن سوء قصد كند یا سو ء رفتاری كند كه زندگانی آن ها با یكدیگر غیر قابل تحمل شود ، زن وكیل و وكیل در توكیل باشد كه پس از اثبات تحقق شرط در محكمه و صدور حكم نهایی خود را مطلقه سازد
بنا براین زن می تواند با گنجانیدن شروط ضمن عقد و اخذ وكالت و وكالت در توكیل امكان درخواست طلاق را علاوه بر موارد سه گانة بالا برای خود فراهم سازد . این شروط كه در پایان اسناد ازدواج فعلی درج شده اند بایستی به امضای زوج و زوجه رسیده باشند
14
در چه مواردی مرد می تواند در خواست طلاق نماید
با این كه طبق اصلاحات به عمل آمده در قانون ، مرد برخلاف سابق نمی تواند مستقیما به دفتر رسمی طلاق مراجعه نموده و زن خود را طلاق دهد ، اما هنوز ماده 1133 قانون مدنی به اعتبار خود باقی است كه به موجب آن : ((مرد می تواند هر وقت كه بخواهد زن خود را طلاق بدهد . ))و این مساله دادگاه را ناگزیر می سازد كه در صورت بی نتیجه ماندن تلاش داوران زن و مرد برای ایجاد سازش مبادرت به صدور حكم عدم امكان سازش نماید ولی با تدابیر اتخاذ شده ، زن تا حدودی میتواند به حقوق قانونی خود دست پیداكند
اما مرد می تواند به دلایل زیر نیز حكم عدم امكان سازش را از دادگاه تحصیل نماید
وقتی زن تمكین نمی كند
وقتی زن با او حسن معاشرت ندارد یا از تربیت فرزندان مشترك خودداری می كند
وقتی زن كانون مشترك را بدون اجازة دادگاه ترك می كند
وقتی زن به شغلی می پردازد كه خلاف شوون و حیثیت خانوادگی است
وقتی زن هنگام عقد ، كار نمی كند ، در شرایط ضمن عقد حق كار كردن را برای خود محفوظ نداشته و پس از وقوع عقد بدون رضایت شوهر به كاری مشغول شود
15
تشریفات اجرای صیغه طلاق چیست ؟
صیغة طلاق در حضور دست كم دو مرد عادل صورت می گیرد . اخیرا حضور شاهد زن را نیز می پذیرند و طلاق دهنده باید عاقل ، قاصد و مختار باشد
16
آیا می توان طلاق را به شرطی معلق كرد ؟
طلاق را نمی توان به شرطی معلق كرد . مثلا مرد نمی تواند بگوید : (( تو را طلاق می دهم به شرطی كه با مرد دیگری ازدواج نكنی )) اما طرح شرایطی مثل حضانت فرزندان ، چگونگی ملاقات با آنان یا نفقه ای كه پدر باید به فرزندان بپردازد و غیره ، معلق كردن طلاق محسوب نمی شود
17
آیا می توان صیغة طلاق را توسط وكیل جاری نمود ؟
آری می توان برای جاری شدن صیغة طلاق به دیگری وكالت داد
18
در چه شرایطی نمی توان صیغه طلاق را جاری نمود ؟
وقتی زن در دوران خون ریزی پس از زایمان است . اما اجرای صیغه طلاق در دوران بارداری مانعی ندارد
طلاق در طهر مواقعه صحیح نیست ، مگر آن كه زن یائسه یا باردار باشد ، یعنی زن باید در دوران پس از عادت ماهانه باشد
طلاق زنی كه هنوز به سن یائسگی نرسیده ولی به دلایلی عادت ماهیانه نشود زمانی صحیح است كه از تاریخ آخرین هم بستری سه ماه گذشته باشد
19
انواع طلاق از نظر ماهیت كدامند ؟
طلاق رجعی : در این طلاق مرد حق دارد پیش از سر آمدن مدت معینی كه آن را (( عده )) می نامند به زندگی مشترك بازگردد . رجوع تشریفات خاصی ندارد ، كافی است كه مرد قصد بازگشت به زندگی مشترك را داشته باشد . در طلاق رجعی موافقت زن شرط نیست و در صورت درخواست شوهر به از سرگیری زندگی مشترك ، زن حق مخالفت نخواهد داشت
طلاق باین: در طلاق باین، شوهر حق رجوع ندارد
20
انواع طلاق باین ( كه در آن مرد حق رجوع ندارد ) كدامند ؟
طلاقی كه قبل از نزدیكی انجام شود ، یعنی زن و مردی پس از وقوع عقد و پیش از عروسی از هم جدا شوند
طلاقی كه در دوران یائسگی زن انجام شود
طلاق خلع ، مادام كه زن رجوع به عوض نكرده باشد
طلاق (( مبارات )) به شرطی كه زن رجوع به عوض نكند
سومین طلاق كه بعد از 3 وصلت متوالی به عمل آید ، اعم از این كه وصلت در نتیجه رجوع باشد یا در نتیجه نكاح جدید
21
طلاق خلع چیست؟
طلاق خلع، طلاقی است كه زن به واسطة كراهتی كه از شوهر خود دارد در برابر مالی كه به شوهر می دهد طلاق بگیرد. مقدار این مال می تواند عین مهریه، معادل آن، بیش تر و یا كمتر از مهریه باشد. به عبارت دیگر زن می تواند با بخشیدن نفقه ای كه از شوهر خود طلبكار است، یا نفقة ایام عده، یا حتی نفقة یك روز خود، یا تمام یا بخشی از مهریه خود به شوهر و قبول شوهر طلاق خلعی بگیرد، اما اگر به مقداری كه بخشیده رجوع كند (یعنی آن را بازپس گیرد) ولی بر طلاق پای فشرد، در آن صورت طلاق رجعی خواهد بود. لازم به یادآوری است رویة دادگاهـها بــراین است كه زن باید تمام مهریه را بذل كند
22
طلاق مبارات چیست؟
در طلاق مبارات كراهت از هر دو طرف است ولی در این صورت عوض)) نباید بیش از مهریه باشد. یعنی اگر نفرت بی اندازة طرفین دلیل طلاق است، نباید میزان مبلغی كه زن می بخشد از میزان مهریه بیشتر باشد
23
آیا حكم طلاق صادره از محاكم خارجی در ایران نیز معتبر است؟
روش معمول دادگاه های ایران این است كه آرای صادره از محاكم خارج از كشور را معتبر نمی شناسند و باید درخواست طلاق در دادگاه های ایران مطرح شود
24
آیا در صورت حكم طلاق توسط محاكم خارجی زوج می تواند همسر خود را ممنوع الخروج كند؟
به همان دلیل كه در پاسخ شماره23 عنوان شد، مرد می تواند همسر خود را ممنوع الخروج سازد
25
عده چیست؟
مدت زمانی است كه تا انقضای آن، زن نمی تواند شوهر دیگری اختیار كند
26
عدّة طلاق و فسخ نكاح چه مدت است؟
اگر طلاق و فسخ نكاح پیش از نزدیكی انجام شود، نگهداشتن عدّه لازم نیست، اما عدّة فسخ نكاح سه طهر است (یعنی پس از انجام طلاق، زن سه بار عادت ماهانه شده باشد) مگر زن به اقتضای سن، عادت زنانگی نبیند، كه در این صورت عدّة او سه ماه است
عدّة طلاق و فسخ نكاح و بذل مدت و انقضای آن در نكاح منقطع، در صورتی كه زن باردار نباشد دو طهر است، مگر این كه زن به اقتضای سن عادت زنانـگی نبیند كه در این صـورت چهــل و پنج روزخواهد بود
عدّة طلاق و فسخ نكاح و بذل مدت و انقضای آن در مورد زن باردار تا وضع حمل است
27
عدّة وفات چه مدت است؟
عدّة وفات چه در نكاح دائم و چه در نكاح منقطع، در هر حال چهار ماه و ده روز است، مگر این كه زن باردار باشد كه در این صورت عدّة وفات تا موقع وضع حمل است، مشروط بر این كه فاصلة مابین فوت شوهر و وضع حمل از چهار ماه و ده روز بیشتر باشد والاّ مدت عده همان چهار ماه و ده روز خواهد بود
28
عدّة زنی كه شوهراو غایب مفقودالاثر بوده وبه حكم دادگاه طلاق گرفته باشدچه مدتی است؟
عدّة چنین زنی از تاریخ طلاق، چهار ماه و ده روز است